(Nie)zwykła brukiew

Brukiew, nazywana także karpiel, korpiel, kwacek lub kwaczek, należy do roślin korzeniowych z rodziny kapustowatych (krzyżowych). Uprawiana była w Polsce od XVII wieku, wtedy to stanowiła bardzo popularny posiłek. Dopiero w następnych stuleciach, przestano ją uprawiać tak często, bo na stołach zaczął królować ziemniak. Brukiew zbiera się na przełomie października i listopada, będzie więc doskonałym uzupełnieniem diety, gdy już zabraknie świeżych sezonowych warzyw. Jej właściwości lecznicze i wartości odżywcze warto poznać i od dzisiaj zacząć je doceniać. A oto, jak działają niektóre ze składników brukwi.

- Tiamina (witamina B1) jest niezbędna do prawidłowej pracy mięśni i przemiany węglowodanów.

- Ryboflawina (witamina B2) reguluje procesy przemiany materii.

- Kwas pantotenowy (witamina B5) przeciwdziała skurczom i bólom mięśni oraz sztywnością stawów.

- Pirydoksyna (witamina B6) reguluje ciśnienie krwi i prawidłową pracę serca.

- Kwas foliowy (witamina B9) zalecany jest kobietom w ciąży, zapobiega wadom płodu.

- Kobalamina (witamina B12) przeciwdziała anemii.

- Witaminy A dba o kondycję naszych oczu i wzroku.

- Witamina C wzmacniająca odporność.

- Witamina K rzadko występuje w produktach, a odpowiada za prawidłowe procesy krzepnięcia krwi.

Poza licznymi witaminami, w brukwi znajdują się cenne składniki mineralne, między innymi: cynk, wapń, miedź, fosfor oraz żelazo. To one skutecznie chronią nas między innymi, gdy chorujemy na anemię, reumatyzm oraz raz bronchit, czyli mamy problemy z tchawicą i oskrzelami. Ponadto brukiew jest bogata w błonnik pokarmowy (celulozę i pektyny, czyli błonnik nierozpuszczalny i rozpuszczalny). Ma w swoim składzie również karoten, czyli silny przeciwutleniacz. 

Brukiew zawiera cenne związki, które przeciwdziałają nowotworom. Są to tzw. Glukozynolany. To one wspomagają syntezę enzymów odtruwających i dzięki temu skutecznie pozwalają organizmowi pozbyć się substancji rakotwórczych. Glukozynolany zmniejszają ryzyko wystąpienia raka żołądka i jelita grubego, płuc, piersi, prostaty. Jednak te cenne składniki znajdują się głównie w naci brukwi (od 39 do 166 mg na 100 gramów). Ponieważ podczas gotowania brukiew traci wiele związków przeciwnowotworowych, najlepiej spożywać świeże, nieprzetworzone warzywa.

Brukiew zawiera wiele związków siarkowych. A to one są bardzo często niezawodne w chorobach skóry. Związki siarkowe są podstawowym składnikiem keratyny – białka skóry, włosów i paznokci oraz kolagenu, który wpływa na ich dobry stan, wygląd i elastyczność. Jedzenie brukwi pomaga zatem, mieć lśniące włosy, ładną świetlistą cerę oraz mocne i zdrowe paznokcie.

Brukiew pobudza pracę jelit oraz drogi żółciowe. W warzywie znajduje się olejek gorczyczny, który zawiera siarkę, a to ona reguluje trawienie i procesy metaboliczne. Siarka sprawdza się także jako lek przy problemach z wątrobą. Brukiew jest również skuteczna, gdy cierpimy na zaparcia.

Ponieważ potrawami z brukwi łatwo się nasycić, jest ona polecana osobom, które chcą schudnąć. Warzywo ma niewiele kalorii i skutecznie pobudza trawienie (37 kcal w 100 g).

Brukiew ma także działanie wykrztuśne. Aby pozbyć się uporczywego kaszlu, warto pić lub syrop sok z brukwi.

Brukiew obieramy, kroimy na małe kawałki i wkładamy do blendera. Następnie miksujemy. Tak zmiksowane warzywa przekładamy do sitka z drobnymi otworami i przy pomocy łyżki odciskamy z niej sok. Następnie odstawiamy mieszankę na kolejnych kilka minut i raz jeszcze ją odciskamy. Tak przyrządzony sok pijemy kilka razy dziennie.

Syrop z brukwi jest również dobrym środkiem przeciwkaszlowym. Rozrzedza wydzielinę, rozpuszcza śluz i ułatwia odkrztuszanie. Przyrządzamy go z pokrojonych w kostkę warzyw, następnie je gotujemy. Powstały z nich wywar słodzimy miodem.

Brukiew przypomina krzyżówkę rzepy i kapusty. Często mylona jest właśnie z rzepą. Ma również do niej podobny smak. Jednak czuć w niej także posmak rzodkiewki oraz kapusty. Jeśli dopiero zaczynamy dodawać brukiew do naszego jadłospisu, warto przyrządzić z niej zupy, surówki, placki albo dodawać do marchewki. Brukiew warto również kisić. W menu restauracyjnym często znajdziemy brukiew przyrządzaną na ciepło, lub jako dodatek do dań mięsnych. Za sprawą gorzkiego posmaku brukiew wzmacnia smak potraw. Możemy też spróbować zrobić z brukwi chleb, który dawniej zastępował, ten pieczony z ziaren.

Brukwi, choć jest bardzo zdrowa, nie powinniśmy jednak jadać zbyt często. Zbyt częste spożycie może doprowadzić do niedoczynności tarczycy. W brukwi są bowiem cyjanki, czyli związki chemiczne, które przekształcone w tiocyjanki mogą hamować transport jodu w tarczycy. Dlatego osobom z chorobami tarczycy nie zaleca się spożywania brukwi.

Wykluczmy także brukiew z diety, jeśli borykamy się ze stanami zapalnymi przewodu pokarmowego, często połączonym z biegunką, albo gdy cierpimy na schorzenia żołądka lub jelit.