Dlaczego zbyt niskie rozkurczowe ciśnienie krwi jest niebezpieczne i co można z tym zrobić?

Co roku lekarze w Polsce przepisują nawet 15 miliardów dawek leków na nadciśnienie, a to wystarcza, by zaopatrzyć w nie co drugiego Polaka w leki na cały rok. Celem leczenia jest trwałe obniżenie ciśnienia krwi poniżej 140/90 milimetrów słupa rtęci (mmHg). Wcześniej byliśmy przekonani, że im bardziej obniżymy ciśnienie, tym lepiej. Jednakże trzy główne badania przeprowadzone w 2016 i 2017 r. wykazały, że wiąże się to z dużym ryzykiem. Mogą pojawić się nie tylko typowe działania niepożądane, takie jak zawroty głowy i senność. Badania wykazały również, że zbyt duże obniżenie ciśnienia krwi ma skutek odwrotny do zamierzonego.

W październiku 2016 r. Journal of the American College of Cardiology opublikował analizę danych dotyczących ponad 11 000 dorosłych, których obserwowano przez ponad 30 lat. Wyniki były niepokojące. U osób, u których ciśnienie rozkurczowe (dolna wartość) wynosiło od 60 do 69 mmHg, wystąpiło dwukrotnie więcej wczesnych form uszkodzenia mięśnia sercowego niż u osób z rozkurczowym ciśnieniem krwi wynoszącym od 80 do 89 mmHg. Ponadto ryzyko zawału serca i przedwczesnej śmierci zwiększyło się o 50% lub 30% u osób z rozkurczowym ciśnieniem krwi wynoszącym poniżej 60 mmHg. Podobny wynik osiągnięto w badaniu opublikowanym w październiku 2016 r. w czasopiśmie branżowym The Lancet, obejmującym ponad 22 600 osób z 45 krajów. Ryzyko chorób serca zwiększało się nie tylko u osób, u których ciśnienie skurczowe (górna wartość) przekraczało 140 mmHg, ale także u osób, u których była ona niższa niż 120 mmHg i u których wartości rozkurczowe były niższe niż 70 mmHg. Te same wnioski wysnuto z badań opublikowanych przez niemieckich naukowców w czasopiśmie The Lancet (kwiecień 2017 r.), w których wzięło udział ponad 31 000 kobiet i mężczyzn w wieku od 55 lat.

U pacjentów, którzy mają nadciśnienie tętnicze i muszą przyjmować leki, wystarczy zazwyczaj mierzenie ciśnienia – w ten sposób można sprawdzić, czy wartości skurczowe są w normie. Aby być w 100% pewnym, warto też zwrócić uwagę na wartość rozkurczową. Jeśli często wynosi ona poniżej 70 mmHg, należy porozmawiać z lekarzem na temat ryzyka. Może zajść potrzeba przestawienia się na inny lek lub inne połączenie leków. Jednak w większości przypadków zmiana dawki powinna wystarczyć, by obniżyć ciśnienie skurczowe bez obniżania wartości rozkurczowej poniżej 70 mmHg.