Choroby tarczycy – objawy, badania i leczenie

Tarczyca znajduje się w przedniej części szyi przy krtani i tchawicy. Składa się z dwóch sąsiednich płatów, oddzielonych od siebie cieśnią. Jest to gruczoł wydzielania dokrewnego, a jego rolą jest produkcja hormonów tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Tarczyca współpracuje z przysadką mózgową i przedwzgórzem. Te gruczoły układu hormonalnego odpowiadają wspólnie za metabolizm w organizmie, za utrzymanie bilansu energetycznego, pracę układu nerwowego i hormonów płciowych. Chora tarczyca produkuje za mało lub za dużo hormonów, co wpływa na pracę wielu organów wewnętrznych, a w skrajnych przypadkach utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Do najczęstszych chorób tarczycy zaliczamy:

• niedoczynność, gdy gruczoł produkuje za mało hormonów T3 i T4;

• nadczynność, gdy tarczyca produkuje za dużo hormonów;

• wole i guzki tarczycy, spowodowane zwykle niedoborem jodu w organizmie;

• rak tarczycy;

• stan zapalny tarczycy, czyli autoimmunologiczna choroba Hashimoto;

• autoimmunologiczna nadczynność, zwana chorobą Gravesa-Basedowa.

Objawy niedoczynności, to: spowolniony metabolizm i ruchy perystaltyczne jelit, zaparcia, senność, opuchnięta twarz, wypadające włosy, łamliwe paznokcie, częste uczucie zimna, apatia, stany depresyjne. Objawami nadczynności są: przyspieszone tętno, spadek masy ciała, wytrzeszcz oczu, uczucie gorąca, wzmożona potliwość, zakrzywione paznokcie, nerwowość, drżenie rąk, trudności z zasypianiem, nadciśnienie i biegunki. Innym, łatwym do zauważenia objawem, jest widoczne wole tarczycowe, czyli wypukłość na szyi w miejscu tarczycy. Zdarza się, że wole umiejscowione jest wewnątrz szyi i uciska na sąsiednie organy. Pacjent z dużym wolem może mieć trudności w przełykaniu, chrypkę i uczucie kluski w gardle. Wole występuje zarówno w przypadku nadczynności, jak i niedoczynności.

Badania tarczycy powalają zdiagnozować chorobę i ustalić sposób leczenia, a także monitorować przebieg choroby i postępy w terapii. Podstawowym badaniem tarczycy jest sprawdzenie poziomu TSH, czyli tyreotropiny – hormonu, produkowanego przez przysadkę mózgową. Jest to badanie próbki krwi, a zleca je często lekarz podstawowej opieki. W przypadku widocznych objawów, na podstawie wywiadu lekarskiego oraz odstępstw od normy badania TSH, lekarz kieruje zwykle pacjenta do poradni endokrynologicznej. Jeśli czas oczekiwania na wizytę nieodpłatną jest długi, rozważ konsultację z endokrynologiem w gabinecie prywatnym, na przykład w sieci przychodni Polmed. Specjalista zleci szczegółowe badania na sprawdzenie poziomu FT3 i FT4, a w przypadku podejrzenia chorób autoimmunologicznych, również na obecność przeciwciał aTG, aTPO, TRAb. Równie istotne jest badanie USG tarczycy, które pozwala sprawdzić obecność wola i guzków oraz określić ich wielkość. Jeśli obraz USG zaniepokoi lekarza, a zwłaszcza wielkość i treść guzków, wówczas zleca on biopsję, aby sprawdzić, czy są to zmiany nowotworowe.

Nadczynność leczy się podawaniem tyreostatyków, czyli lekarstw, hamujących wydzielanie hormonów tarczycowych. W niektórych przypadkach lekarz zleca podanie jodu radioaktywnego. Przy barku postępu w leczeniu, przy dużym wolu, niepokojących guzkach i nowotworze, leczenie polega na operacyjnym usunięciu tarczycy. Po operacji trzeba już do końca życia przyjmować hormony tarczycowe w tabletkach. Tego rodzaju tabletki podawane są również pacjentom z niedoczynnością tarczycy. Rodzaj leku i dawkowanie określa endokrynolog w zależności od wyników badań i trzeba je ściśle przestrzegać. Nieleczona nadczynność prowadzi do rozwoju chorób serca, w tym zawału i migotania przedsionków oraz do osteoporozy. Równie istotne jest monitorowanie stanu i wielkości wola oraz guzków. Celem jest tu wychwycenie znacznego przerostu wola i zmian nowotworowych oraz kwalifikacja do leczenia operacyjnego.

Tarczyca wpływa na samopoczucie i funkcjonowanie całego organizmu. Jeśli tylko zaobserwowałeś niepokojące objawy, to poproś lekarza rodzinnego o zbadanie, czy Twoja tarczyca działa prawidłowo. W razie potrzeby zacznij leczenie u sprawdzonego endokrynologa. Odpowiednie dawki leków umożliwiają opanowanie choroby i ustąpienie przykrych objawów.