Ryzyko samodzielnego stosowania produktów leczniczych: czego należy przestrzegać przy wszystkich lekarstwach bez recepty
W szczególności przy lekkich dolegliwościach, typu przeziębienie czy problemy z żołądkiem, wiele osób próbuje leczyć się na własną rękę. Nie zawsze stosowane są przy tym tylko sprawdzone sposoby domowe. Często stosuję się także lekarstwa sprzedawane bez recepty. Mimo że lekarstwa takiego typu można kupić w każdej aptece bez konsultacji z lekarzem, „bez recepty” nie powinno być automatycznie rozumiane jako „bezproblematyczne”. Z przyjemnością wyjaśnię, na co trzeba zwracać uwagę przy samodzielnym stosowaniu środków leczniczych. Dzięki temu dolegliwości znikną, bez narażania się na jakiekolwiek ryzyko.
Czy przy niewielkim katarze udajesz się od razu do lekarza? Z pewnością nie. Na pewno nie odwiedzasz lekarza także, gdy pojawi się jeszcze ból gardła i kaszel uwarunkowany przeziębieniem. Po co? Dostępne są przecież ogólnie dostępne lekarstwa, które mogą pomóc przy tego typu dolegliwościach.
Ale uwaga: Wiele osób jest zdania, że wszystko, co jest dostępne w aptece bez recepty, jest zdrowie i można takiego typu lekarstwa przyjmować bez jakichkolwiek wątpliwości. Tabletki, syropy i krople są dowolnie łączone i aplikowane. Na dodatek pacjenci bardzo rzadko czytają informacje dołączone do lekarstwa.
„Bez recepty” nie oznacza dowolnego stosowania
Taka niedbałość może stanowić zagrożenie dla zdrowia. „Bez recepty” nie oznacza w żadnym wypadku „niegroźne”, nawet gdy dane lekarstwo można kupić bez konsultacji z lekarzem.
Pamiętaj: Również lekarstwa, które są sprzedawane bez recepty, mają określone działanie — dlatego też przecież je stosujesz. A właściwości mogą być, w zależności od rodzaju aplikacji i dozowania, „lekkie” a nawet „zagrażające dla zdrowia”. Przyjmując lekarstwa takiego typu należy pamiętać, aby nie zaszkodzić sobie samemu. Przygotowałem kilka ważnych porad w tym zakresie.
Podczas samodzielnego stosowania środków leczniczych należy zwracać uwagę na poniższe punkty:
|
1. Tabletki zażywać wyłącznie z odpowiednią ilością płynu. Nigdy nie połykać tabletek z żelatyny lub tabletek powlekanych „na sucho”. |
|
Powłoka tabletek może sprawić, że pozostaną one przyklejone do przełyku. Zamiast tego należy je przyjmować, popijając odpowiednią ilością wody: przynajmniej 200 ml, czyli pełna szklanka. |
|
2. Wybierz odpowiedni płyn. W większości przypadków idealnie nadaje się woda. Lekarstwa, które mogą podrażniać żołądek, czyli środki zawierające kwas acetylosalicylowy, mogą być przyjmowane także z mlekiem. Mleko zapewnia osłonę i ochronę żołądka. |
|
Natomiast przy przyjmowaniu antybiotyków należy zrezygnować z mleka. Do przyjmowania lekarstw nie nadają się zasadniczo: herbata, kawa i soki, gdyż wchodzą one w reakcję z określonym substancjami. |
|
Należy również omijać grejpfruta i sok grejpfrutowy. Może on wzmocnić działanie lekarstwa, ponieważ substancje czynne grejpfruta hamują enzym wątrobowy, który rozkłada substancje lekarstwa. |
|
3. Duże znaczenie ma moment przyjmowania lekarstwa. Prawie wszystkie lekarstwa można spożywać przed posiłkiem oraz po, chyba że lekarz lub farmaceuta doradzili coś innego. Obydwa momenty przyjmowania lekarstw mają wady i zalety. |
|
Przyjmowanie lekarstw przed posiłkiem sprawia, że szybciej działają. Jest to duża zaleta, gdyż często chodzi nam o szybki skutek. Jednak tak spożywane lekarstwa są mniej przyjazne dla żołądka. |
|
Pełny żołądek spowalnia natomiast wchłanianie substancji czynnych. Ponadto substancje nie przedostają się całkowicie do krwi. Wiele lekarstw jest lepiej tolerowanych, jeżeli są spożywane po jedzeniu. Do tej grupy należą lekarstwa przeciwbólowe oraz leki reumatyczne. Lekarstwa te są generalnie bardzo ciężko tolerowane przez żołądek. |
|
Antybiotyki należy natomiast przyjmować na pusty żołądek, popijając je dużą ilością wody. Przy tych lekarstwach ważne jest, aby szybko i całkowicie przedostały się one do krwi. |
1. Tabletki zażywać wyłącznie z odpowiednią ilością płynu. Nigdy nie połykać tabletek z żelatyny lub tabletek powlekanych „na sucho”.
Powłoka tabletek może sprawić, że pozostaną one przyklejone do przełyku. Zamiast tego należy je przyjmować, popijając odpowiednią ilością wody: przynajmniej 200 ml, czyli pełna szklanka.
2. Wybierz odpowiedni płyn. W większości przypadków idealnie nadaje się woda. Lekarstwa, które mogą podrażniać żołądek, czyli środki zawierające kwas acetylosalicylowy, mogą być przyjmowane także z mlekiem. Mleko zapewnia osłonę i ochronę żołądka.
Natomiast przy przyjmowaniu antybiotyków należy zrezygnować z mleka. Do przyjmowania lekarstw nie nadają się zasadniczo: herbata, kawa i soki, gdyż wchodzą one w reakcję z określonym substancjami.
Należy również omijać grejpfruta i sok grejpfrutowy. Może on wzmocnić działanie lekarstwa, ponieważ substancje czynne grejpfruta hamują enzym wątrobowy, który rozkłada substancje lekarstwa.
3. Duże znaczenie ma moment przyjmowania lekarstwa. Prawie wszystkie lekarstwa można spożywać przed posiłkiem oraz po, chyba że lekarz lub farmaceuta doradzili coś innego. Obydwa momenty przyjmowania lekarstw mają wady i zalety.
Przyjmowanie lekarstw przed posiłkiem sprawia, że szybciej działają. Jest to duża zaleta, gdyż często chodzi nam o szybki skutek. Jednak tak spożywane lekarstwa są mniej przyjazne dla żołądka.
Pełny żołądek spowalnia natomiast wchłanianie substancji czynnych. Ponadto substancje nie przedostają się całkowicie do krwi. Wiele lekarstw jest lepiej tolerowanych, jeżeli są spożywane po jedzeniu. Do tej grupy należą lekarstwa przeciwbólowe oraz leki reumatyczne. Lekarstwa te są generalnie bardzo ciężko tolerowane przez żołądek.
Antybiotyki należy natomiast przyjmować na pusty żołądek, popijając je dużą ilością wody. Przy tych lekarstwach ważne jest, aby szybko i całkowicie przedostały się one do krwi.
Połykanie lekarstw bez żadnych problemów
Niektóre osoby nie potrafią w ogóle połykać tabletek. Dla nich tabletki są za duże, nawet gdy popijają je dużą ilością wody. Jeżeli należysz do tej grupy osób, tabletki niepowlekane możesz rozpuścić w wodzie. Opcjonalnie lekarstwo można także zgnieść za pomocą dwóch łyżeczek. W aptekach można nabyć także przyrząd do rozdrabniania tabletek. Gdy przyjmujesz kapsułki, które można otwierać, możesz spożyć także sam proszek. Uwaga: tabletki lub kapsułki, które są pokryte powłoką odporną na działanie soków żołądkowych, nie mogą być otwierane lub dzielone. Do tej grupy lekarstwa należą tabletki/kapsułki powlekane oraz tabletki/kapsułki o przedłużonym uwalnianiu (depot, long i retard).
Jakie tajemnice zdradza forma farmaceutyczna lekarstwa?
Określone oznaczenia lekarstwa wyjaśniają, jak należy przyjmować lekarstwa. Ogólne reguły:
- Tabletki musujące: Rozpuścić w szklance wody (200 ml) i od razu wypić. Tabletki przechowywać w suchym pomieszczeniu.
- Tabletki do rozpuszczania w jamie ustnej: Pozostawić tabletkę w jamie ustnej, aż do powolnego rozpuszczania. Nie gryźć.
- Tabletki pod język: Umieścić tabletkę pod językiem i pozostawić do rozpuszczenia. Nie gryźć. Normalnie ssać.
- Tabletki do ssania: Doprowadzić do całkowitego rozpuszczenia poprzez ssanie, nie przegryzać, nie połykać kawałków.
- Tabletki cukrowe: Doprowadzić do całkowitego rozpuszczenia poprzez ssanie.
- Kapsułki do rozgryzienia: Rozgryźć i zachować płyn w ustach. Połknąć po określonym czasie (patrz informacja zamieszczone na ulotce).
- Czopki doodbytnicze: Umieścić w odbycie.
- Czopki dopochwowe: Umieścić w pochwie.
Nie wszystkie tabletki można dzielić
Prawie jedna czwarta tabletek, które są przepisywane w Niemczech, jest dzielona. Najczęściej są to środki przeciw chorobom krążenia, służące do rozcieńczania krwi lub obniżenia poziomu cholesterolu. Przyczyny takiego postępowania są różne. Być może wymagana dawka nie jest dawką standardową, lecz musi być dopasowywana poprzez dzielenie.
Niektóre osoby dzielą jednak tabletki, aby można je było łatwiej przyjąć. Obydwie sytuacje mogą być problematyczne, gdyż nie wszystkie tabletki nadają się do dzielenia.
W szczególności lekarstwa, które są pokryte specjalną powłoką chroniąca je przed sokami żołądkowymi, nie mogą być dzielone.
Dlaczego? Jeżeli substancja czynna przedostanie się do żołądka, jest ona tam niszczona, a środek nie działa. W przypadku tabletek „retard”, czyli tabletek o przedłużonym działaniu, może nastąpić skrócenie okresu działania. W ten sposób zwiększone zostaje ryzyko wystąpienia efektów ubocznych. Dodatkowe informacje: Nie każdą tabletkę, która ma nacięcie, można dzielić. W większości przypadków chodzi o tzw. nacięcie ozdobne.
Ważne reguły dotyczące samodzielnego stosowania środków leczniczych
Pamiętaj: Nawet jeżeli ogólnodostępne lekarstwa ułatwiają samodzielne leczenie, należy w każdym razie przestrzegać określonych reguł. Zwracaj uwagę na poniższe zasady:
- Przy niewielkich dolegliwościach nie sięgaj od razu po lekarstwa. Wiele codziennych dolegliwości można zwalczać za pomocą metod domowych.
- Lekarstwa stosuj tylko do takich dolegliwości, przy których znasz przyczynę ich pojawienia się.
- W przypadku dolegliwości, których przyczyna nie jest ci znana lub nie potrafisz jej wyjaśnić, zgłoś się do lekarza. Powyższe dotyczy przykładowo nagle i bez przyczyny pojawiających się problemów żołądkowych.
- Jeżeli po trzech dniach dolegliwości nie znikną lub nie poprawił się stan twojego zdrowia, skontaktuj się z lekarzem.
- Z lekarzem należy również się skonsultować, gdy dolegliwości są bardzo silne lub nietypowe.
- Przed zakupem lekarstw w aptece skorzystaj zawsze z porad farmaceuty.
Zawsze czytaj informacje dołączone do lekarstw. Szczególnie ważne jest: dozowanie, przypadki, w których należy unikać stosowania danego lekarstwa, oraz sposób przyjmowania.
