Mądre zakupy: kiedy opłaca się kupować produkty bio?

Owoce i warzywa z tradycyjnych upraw zanieczyszczone są często pestycydami (patrz tabela poniżej). Problem polega na tym, że produkty te najczęściej obciążone są nie tylko jedną substancją trującą. Czasami chodzi o kilka takich substancji. Jak taka mieszanka substancji szkodliwych działa na organizm, nie zostało jeszcze wystarczająco naukowo zbadane. Dlatego ważne, aby szczególnie w przypadku dzieci zawartość szkodliwych substancji w artykułach spożywczych była jak najmniejsza. Produkty bio nie są – ze względu na ogólne zanieczyszczenie środowiska – całkowicie wolne od substancji trujących, ale zawierają ich znacznie mniej.

Tabela 1: Najczęściej zanieczyszczone pestycydami owoce i warzywa – dane z obszaru niemieckiego (Federalny Urząd Ochrony Konsumentów i Bezpieczeństwa Żywności, Monitorowanie żywności 2011)

* z tradycyjnych upraw

Jabłka zawierają witaminę C i zdrowy błonnik. Owoce te są dostępne przez cały rok. Popularna odmiana „Granny Smith” jest np. importowana przez dwie trzecie roku z Afryki Południowej i Ameryki Południowej. W celach transportu jabłka są jednak pokrywane woskiem. Jabłka bio nie są niczym smarowane i zawierają 20% więcej flawonoidów chroniących komórki. Zalecamy kupowanie od września do listopada miejscowych jabłek, a potem zamianę na jabłka bio.

Pieczywo ze zwykłych piekarni zazwyczaj prezentuje się jak „pełnoziarniste”, ale często zdrowy ciemniejszy kolor jest wynikiem zastosowania ekstraktu słodowego. Zalecamy kupowanie prawdziwego pieczywa pełnoziarnistego, albo u sprawdzonego piekarza dbającego o jakość lub też w supermarkecie (koniecznie sprawdźcie Państwo skład zamieszczony na opakowaniu!). Tylko pełne ziarno zawiera niezbędną ilość błonnika i substancji mineralnych jak żelazo czy magnez!

Masło – według przepisów dot. żywności przechodzi dokładną kontrolę. W tradycyjnych, dobrej jakości masłach nie ma z reguły większej ilości szkodliwych substancji niż w maśle bio. Jednak to ostatnie zawiera więcej składników odżywczych, jak np. kwas rumenowy, który działa antynowotworowo i wzmacnia system odpornościowy. Również zawartość korzystnych kwasów tłuszczowych omega 3 jest większa, i to trzykrotnie. Kierując się zawartością substancji szkodliwych, możecie Państwo spokojnie kupować popularne masła dostępne w sklepach, ale masło bio są jednak lepszym wyborem.

Jajka od szczęśliwych kur, które mogą wolno biegać na podwórzu, smakują po prostu lepiej i zawierają więcej witaminy A, karotenoidów i zdrowych kwasów tłuszczowych. Zachęcamy do sięgania po jajka bio i ze specjalnymi oznaczeniami (numeracja na skorupce jajka), które można kupić na targach, a czasami nawet w sieciowych sklepach.

Mrożone ryby są z reguły świeższe niż te, serwowane przy ladzie, ponieważ te z lodówki są zamrażane zaraz po wyłowieniu. „Świeża” ryba musi jedynie zostać rozmrożona. Tłuste ryby, jak tuńczyk, zawierają dużo substancji szkodliwych, ale jednocześnie zawartość kwasów tłuszczowych Omega jest w nich większa. Według badań spożywanie ryb przynosi korzystne efekty dla organizmu. W przypadku małych dzieci najlepiej nadają się tłuste ryby, jak łosoś, śledź czy makrela. Zalecamy kupowanie mrożonych ryb.

Mięso jest tylko wtedy tak naprawdę zdrowe, jeśli nie pochodzi z chowu przemysłowego. Zazwyczaj zwierzęta faszerowane są środkami przyspieszającymi wzrost, hormonami oraz antybiotykami i często karmione są pokarmem modyfikowanym genetycznie. Zalecamy kupowanie mięsa bio. Jest ono zazwyczaj czyste i nie kurczy się podczas smażenia.

Ziemniaki bio można kupić już za 4-6 zł za kg. Ale nawet ziemniaki pozbawione pestycydów zawierają substancje szkodliwe, jak metale ciężkie, które wchłaniają z gleby. Zalecamy kupowanie ziemniaków bezpośrednio od rolników lub na targu.

Mleko, jogurty i ser żółty są zdrowe ze względu na zawartość takich składników jak witaminy A, B12, D i wysoką zawartość wapnia. Ale mleko bio od szczęśliwych krów jest zdrowsze (patrz „masło”). Jogurt naturalny nie zawiera żadnych dodatków poza mlekiem i kulturami bakterii, i taki skład mają też niektóre jogurty dostępne w sklepach. Jogurt owocowy musi zawierać min. 6% świeżych owoców. Uwaga: nawet w jogurtach bio znajdują się aromaty i choć są one naturalne, niekoniecznie pochodzą z owoców, tylko są np. produkowane przez mikroorganizmy. Normalny ser żółty, według wielu badań nie jest bardziej zanieczyszczony niż ten dostępny w sklepach bio. Ważna różnica: zwykły ser pokrywany jest na wierzchu środkiem antygrzybicznym (natamycyna = E235). Aby się go pozbyć, wystarczy odciąć pół centymetra od skórki. Jeśli chodzi o zawartość substancji szkodliwych, mleko (najlepiej w ciemnych butelkach chroniących przed światłem), jogurt i ser można bez problemu kupować w supermarketach. (Uwaga: sklepy mogą pakować krojony ser w folię zmiękczającą!). Produkty bio zawierają jednak więcej zdrowych składników!

Marchewki, jako produkt masowy ze szklarni, często pozbawione są smaku. Marchewki ekologiczne nie tylko lepiej smakują, ale zawierają też mniej substancji szkodliwych i więcej zdrowych karotenoidów. W przypadku małych dzieci zalecamy kupowanie marchewek bio.

Oleje zawierają najwięcej witamin, jeśli są wyciskane na zimno, ale wówczas nie powinny być podgrzewane, tylko używane bezpośrednio do sałatek lub dodawane po ugotowaniu. Najlepszy skład kwasów tłuszczowych dla niemowląt i małych dzieci ma olej rzepakowy, który w pierwszym roku ich życia może być podawany w pokarmach diety rozszerzającej. Oliwa jest tak samo zdrowa, powinna jednak być z pierwszego tłoczenia („extra virgin”). Dobre oleje można dostać nawet w supermarketach, jak wykazały testy dot. oliwy.

Papryka często spryskiwana jest dużą ilością pestycydów, szczególnie jeśli nie pochodzi z krajów UE. Holenderskie papryki ze szklarni są obciążone w niewielkim stopniu, ale najbezpieczniejsze są papryki ze sklepów bio. W przypadku papryki zalecamy zakupy w sklepach ekologicznych.

Ryż z natury gromadzi arsen, w tej kwestii nawet uprawy bio nie są w stanie nic poradzić. Zalecamy podawać niemowlętom owsianki z prosa, a nie z ryżu, a jeśli już to maksymalnie raz w tygodniu.

Sałata z tradycyjnych upraw często zawiera pestycydy i podwyższone ilości azotanów wywołujących nowotwory. Produkty bio są w znacznie mniejszym stopniu obciążone pestycydami i zawierają o 50% mniej azotanów. Zalecamy kupowanie dla dzieci sałat bio, nawet jeśli są droższe.

Cytryny / limonki muszą być bio, jeśli naprawdę chcemy uniknąć pestycydów. W porównaniu do zwykłych sklepów różnica cenowa jest niewielka. Jeśli potrzebujecie Państwo jedynie soku z cytryny, wystarczy zakupić owoc w normalnym sklepie (co nie oznacza, że jest on pozbawiony pestycydów!). Ale jeśli zamierzacie Państwo użyć skórki cytryny, np. do pieczenia, wówczas lepiej sięgnąć po produkt bio.

Wszystkie oznakowania bio dotyczą towarów bio, ale mimo to istnieje kilka różnic. W tabeli poniżej zamieściliśmy dla Państwa kryteria dla trzech wybranych oznakowań bio.

Tabela: Surowe wymagania kryjące się za oznaczeniami bio (wybrane oznaczenia pokazujące różnice)