Podagra ma bolesne skutki: jak się uchronić przed cierpieniem?

  Pierwszy napad podagry następuje u mężczyzn między 40. a 60. rokiem życia, a u kobiet po menopauzie, czyli w okolicy pięćdziesiątki.

Podagra (Arthritis urica) należy do chorób stawów na tle zapalnym. Jest to choroba metaboliczna spowodowana przez nadmierne stężenie kwasu moczowego we krwi (hiperurykamia). Twój organizm wytwarza zbyt dużo kwasu moczowego lub wydala go zbyt mało przez nerki.

Przyczyna numer 1 to dziedziczne zaburzenie metaboliczne (podagra pierwotna). Około 98% wszystkich pacjentów z podagrą choruje właśnie na tę jej formę, która polega na wydalaniu zbyt małych ilości kwasu moczowego przez nerki. Jest to jednak bardzo uzależnione od diety i stylu życia. O wiele rzadziej podagrę mogą wywołać leki lub inne choroby (podagra wtórna). Może to być skutek:

- chorób, które obniżają wydalanie kwasu moczowego przez nerki (choroby nerek, cukrzyca typu 2)

- przyjmowania leków, np. przeczyszczających, moczopędnych (diuretyków) oraz leków przeciwnowotworowych i przeciwgruźliczych.

Kwas moczowy powstaje w twoim organizmie poprzez rozkład puryn – składników jąder komórkowych. Dochodzi wówczas do uwalniania puryn, z których organizm wytwarza kwas moczowy. Ważne: Puryny przyjmujesz wraz z pokarmem. Znajdują się w produktach spożywczych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego – jednak w różnych ilościach.

W twojej krwi może być rozpuszczone maksymalnie 6 mg/dl tego kwasu. Jeśli wartość ta jest wyższa, tworzą się kryształki kwasu moczowego, które następnie odkładają się w stawach i narządach wewnętrznych. Organizm broni się przed takimi ciałami obcymi i wysyła armię białych krwinek. Skutkiem tego są niezwykle bolesne stany zapalne – dochodzi do ostrego napadu podagry. Zazwyczaj problem ten dotyka stawów palców palucha lub kciuka, rzadziej stawu kolanowego czy skokowego.

Jeśli nie podejmiesz żadnych środków zaradczych, które pozwolą na obniżenie poziomu kwasu moczowego we krwi, napady podagry występować będą w coraz krótszych odstępach czasowych. Stan zapalny będzie pojawiał się w kolejnych, dotychczas zdrowych stawach. Typowe są tutaj złogi pod postacią guzków dnawych na stawach palców, które ulegają deformacji, a ruch powoduje ogromy ból. Złogi takie mogą również uszkodzić nerki i powodować kamienie nerkowe.

Można aktywnie przeciwdziałać bolesnym skutkom tej choroby. Najważniejszy czynnik to twoje odżywianie. Przy genetycznej skłonności do podagry zdolność nerek do wydalania kwasu moczowego jest z reguły wystarczająca, by zapobiec gromadzeniu się kwasu moczowego – pod warunkiem, że nie obciążasz dodatkowo organizmu purynami/kwasem moczowym zawartym w pożywieniu. Uda ci się to dzięki poniższym wskazówkom:

Porada 1: Unikaj ścisłego poszczenia. Przy radykalnych kuracjach odchudzających lub dietach typu zero twój organizm wytwarza tak zwane ciała ketonowe, które blokują wydalanie kwasu moczowego przez nerki i mogą spowodować ostry napad podagry.

Porada 2: Pij codziennie 1,5–2 l płynów, przede wszystkim wody i niesłodzonych herbat owocowych oraz ziołowych. Kwas moczowy wydalany jest z twojego organizmu wraz z moczem. Picie odpowiednich ilości ułatwia nerkom pracę. Jednocześnie stężenie kwasu moczowego w organizmie spada i zapobiega to rozwojowi kamieni nerkowych.

Ważne: Przed zaśnięciem wypij jeszcze nieco wody. Pomoże to rozrzedzić nocny mocz. Należy pamiętać również o wyrównywaniu strat płynów powstałych w wyniku silnego pocenia (sport i upał).

Wskazówka specjalna: Zakaz picia kawy przy podagrze jest mitem. Kawa, herbata, kakao i czekolada są odpowiednie dla pacjentów z podagrą. Napoje te zawierają wprawdzie tak zwane puryny metylowane, jednak ich rozkład nie prowadzi do powstania kwasu moczowego.

Porada 3: Ostrożnie z alkoholem! Podwyższa on stężenie kwasu moczowego dwojako: zwiększa jego wytwarzanie przez organizm i jednocześnie hamuje jego wydalanie przez nerki. Często po nadmiernym spożyciu alkoholu dochodzi do bolesnego napadu podagry. Dotyczy to w szczególności piwa (również bezalkoholowego, białego piwa) które ze względu na zawarte drożdże jest bogate w puryny.

Porada 4: Konsekwentnie unikaj pokarmów bogatych w puryny. Zaliczają się do nich:

- podroby, takie jak grasica, wątróbka, nerki, śledziona,

- skóra drobiowa, wieprzowa i ryby,

- szprotki, sardynki w oleju i sardele.

Porada 5: Jedz mniej mięsa i wędlin, gdyż zawierają znaczne ilości puryn. 300-600 g chudego mięsa i wędlin w tygodniu wystarczy. Będą to np. 2–3 porcje mięsa po 100–150 g i 2–3 porcje chudej wędliny po 30 g.

Porada 6: Ryby również zawierają sporo puryn. Ryba morska dostarcza jednak organizmowi wartościowego jodu i istotnych kwasów tłuszczowych omega-3, które mają pozytywny wpływ na poziom tłuszczów we krwi. Pozwól więc sobie na 2 małe porcje (70–100 g) tłustej ryby, jak np. śledź czy makrela.

Porada 7: Zboża, owoce, ziemniaki i warzywa zawierają relatywnie niewiele puryn. Ale ostrożnie! Warzywa mają także bogatych w te substancje przedstawicieli: groch, fasola, soczewica (rośliny strączkowe), kalafior, szpinak, soja i wytworzone z nich produkty.

Porada 8: Jedz produkty spożywcze o niewielkiej ilości puryn. Mleko i jego przetwory, takie jak jogurt, twaróg, ser i jaja, prawie ich nie zawierają. Jeśli zastąpisz tymi produktami mięso i wędliny, możesz bardzo zmniejszyć przyjęcie puryn wraz z pokarmem.

Zawartość puryn w produktach spożywczych (w przeliczeniu na wytwarzany kwas moczowy)

Dieta o niskim poziomie puryn to 500 mg/3000 mg kwasu moczowego w tygodniu.